Endüstri 4.0 terimini yokken kimse kimseye, ‘Sen daha Endüstri 2.5’tesin 3.1’e geçememişsin’ deyip etiket koymuyordu. Ne zamanki Endüstri 4.0 kavramı popüler olmaya başladı, ortalık sanki biraz karıştı.
Eskiden hepimizin gündemindeki asıl konu, endüstriyel otomasyondu. Basitçe, makineler aralarında konuşsun, anlaşsın, en fazla görsel yollarla derdini bize anlatabilsin istiyorduk. Sonra hesaplamalar yapılmaya başlandı. Fabrikalara karne gibi puan verilmeye başladı. ‘A tesisi Endüstri 2.3’te kaldı, B tesisi Endüstri 3.4’e yükseldi’ gibi cümlelerin içinde geçen bu puanlar neye göre hesaplanıyor, hala tam anlayabilmiş değilim. (Anlamak da istemiyorum açıkcası…)
Sektörün bakması gereken tek bir gösterge olmalı, çok karmaşık hesaplara gerek yok: Üretimin tüm paydaşları birbirleri ile dijital olarak haberleşebiliyor mu? Bence en temel soru budur.
Üretim bandınız, üretim hattınız, üretim süreçleriniz, bu süreçlerin içindeki makineler, operatörler, yazılımlar, depolar vb bütün paydaşlar, birbirleri ile dijital olarak konuşabiliyorsa bir sonraki aşama için hazırsınız demektir. Popüler söylemle, Endüstri 3.0’ı tamamlamış, Endüstri 4.0’a geçmeye hazırsınız diyebiliriz.
Daha geleneksel söylemle; üretim süreçlerinin hiçbir aşamasında kağıda, maile ya da telefonla sözlü bilgi almaya ihtiyacınız yoksa, bugünün şartlarında geçer not alabilirsiniz. Ancak hala ortada elle girilen veriler, kulaktan kucağa aktarılan bilgiler varsa; acilen aksiyon almazsanız gelecek dönem sınıfta kalabilirsiniz, haberiniz olsun.
Korona virüs örneği
Mesela korona virüs salgınının hemen başında, hazırlıksız yakalanmıştık. Bu yüzden önce sayıları görmek istedik. Acaba kaç vaka var, vakaların toplam nüfusa oranı ne, günlük test sayısı kaç, test sonuçlarına göre ölüm ve iyileşme oranları nedir vb… Ne zamanki bu veriler elimize ulaşmaya başladı, günlük olarak yayınlandı, grafiklere dökülmeye başlandı o zaman biz, veriye dayalı analiz yapmaya bazı ciddi kararlar almaya başladık.
Planlamanın yetemediğini gördük
Yine korona günlerinde gördük ki, önemli olan planlama değil, doğru veriyle hızlı karar alabilmekmiş. Çünkü hayat öyle sürprizler hazırlıyor ki bizim titizlikle hazırlanmış planlarımız bir anda anlamsız kalabiliyor. Planları ne olursa olsun, şu an işletmeler için en önemli konu plan dışı aksiyonları hızlıca alabilmek. Bu aksiyonları almadan önce de doğru kararları verebilmek. Hızlı karar alabilmek için de elinizde yeterli miktarda veri olması ilk şart.
Planları çöpe mi atalım?
Bunları yazarken, planları çöpe atalım demiyorum. Elbette bir işin, bir kurumun devamlılığı için bir plana ihtiyacı vardır. Söylemek istediğim karar verirken sıkı sıkıya plana bağlı kalamayız. Asıl olarak dayanağımız anlık veriler ve geçmişte biriktirdiğimiz verilerdir. Bu sebeple geçmiş veriyle gelecek planlarını daha doğru tahminlemeyi sağlayan ‘kestrimci analitik’ kavramı artık sıkça karşımıza çıkıyor.
Geçmiş veriye dayanarak gelecek tahminlemesi yapmak veya gelecekteki olasılıklara göre farklı senaryolar ve aksiyon planları hazırlamak, yani tahmine dayalı analiz bundan sonraki süreçte epey revaçta olacak konuların başında yer alacak. Bu analizlerde de elbette yine üretimin paydaşları devrede olacak. Makinelerin, insanların, operatörlerin, süreçlerin (süreçler de bir paydaştır çünkü talimatları ve prosedürleri tanımlarız), stok yazılımların, siparişlerin, müşterilerin… Bunların tamamının daha önce neyi nasıl yaptığını, hangi siparişi hangi hızla yaptığını, nasıl teslim ettiğini, dönemsel olarak hangi hızlarda hangi performansla çalıştığını, hangi makinenin veya hangi üretim hattında hangi ürünü nasıl imal edebildiğini bilerek gelecek planlaması yapmak gerekir. Artık yazılımlar bu planlamaları yaparken bizlere olağan üstü şekilde destek olabiliyor.
Mesela bu konuda Thingworx Manifacturing Apps içinde hazır üretim, bakım, operatör ve IT uygulamaları var. Çok hızlı bir şekilde OPC sunucularla, yani makinenize bağlanabilecek Kepware OPC sunucusuyla, ardından aldığı verilerle neredeyse yaklaşık bir gün içerisinde, bir fabrikayı dijital olarak izlenebilir hale getirebiliyoruz. Manifacturing Apps için aynı zamanda Endüstri 4.0’ın ilk seviyesi de diyebiliriz. Zamanla, Manifacturing Apps’in size verdiği bilgilerle bu platformun üzerinde farklı uygulamalar geliştirebilir.
Firmalarla görüştüğümüzde ise şunu anlıyoruz; artık “Ben bir yazılıma yatırım yapıp yıllarca verdiğim paranın karşılığını çıkarmakla uğraşmayayım, mümkünse bana özel olsun. Benim süreçlerimi, benim üretim tarzımı, beni endüstrime benim sektörüme özel bir ürün olsun. Kendi gelişimime ve süreçlerime göre adapte edebileyim.” istiyor. Çünkü dünya çok hızlı değişiyor. Firmalar da hızlı değişmeye çalışıyor. Bugün alıp 5 yıl boyunca hiç değiştiremediği bir yazılımı kullanmak kimseye iyi bir fikir gibi gelmiyor. Thingworx endüstriyel nesnelerin interneti platformu bu anlamda en büyük yardımcımız. Bir sene, iki sene boyunca kullandığınız uygulamaları yeni süreçlere, yeni üretim yöntemlerine geçtiğinizde, çok hızlı bir şekilde web sayfası yapar gibi uygulama geliştirebildiğiniz bir platform. O yüzden esneklik ve hızlılık çok önemli bundan sonra.
Yazılımlar iş hayatımızı her gün biraz daha değiştiriyor, ama biliyoruz ki her zaman aslolan insan ve her şey insan için…
Sağlıklı ve güzel günler dileklerimle
Her türlü sorunuz için bana oaslan@brandit.tech adresinden ulaşabilirsiniz.